Dach każdego budynku składa się nie tylko z widocznej na zewnątrz dachówki, ale także znajdującej się bezpośrednio pod nią konstrukcji, zwanej więźbą. Jednym z jej typów są tzw. wiązary dachowe, które odpowiadają za przenoszenie obciążeń na podpory w postaci słupów i ścian. Wiązary – solidne i wytrzymałe konstrukcje dachowe, najbardziej popularne i najczęściej stosowane są wiązary wykonane z drewna sosnowego, świerkowego i modrzewiowego (to ostatnie jest najdroższe). Mogą one być tworzone od podstaw przez cieśli lub produkowane w zakładzie danej firmy (prefabrykowane) i przywiezione na plac budowy.
Krótka charakterystyka wiązarów
Technologia produkcji wiązarów wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych i z roku na rok zdobywa coraz większą popularność na terenie Europy, w tym również w Polsce. Poszczególne elementy tych konstrukcji (pary krokwi stykające się ze sobą pod właściwym kątem) powstają zazwyczaj z drewna litego i są łączone za pomocą specjalnych śrub, gwoździ i płytek kolczastych, które gwarantują im znakomitą wytrzymałość.
Wiązary dachowe są immanentnym elementem składowym więźb, które stanowią bazę nośną dla wszelkiego rodzaju dachów. Umieszcza się je na ścianie zewnętrznej obiektu za pośrednictwem murłaty, wieńca (wykończenia z betonu), ewentualnie belki stropowej, zamontowanej w poprzek wybranego pomieszczenia. Przy wznoszeniu budynków mieszkalnych wykorzystuje się głównie wersje drewniane, natomiast obiektów przemysłowych – stalowe lub żelbetowe. Dodajmy, że od jakości wykonania omawianych konstrukcji w dużej mierze zależy bezpieczeństwo danego obiektu oraz przebywających w nim osób, dlatego powinny być zawsze projektowane i tworzone przez profesjonalistów (zawodowych cieśni lub specjalistyczne firmy budowlane).
Główne rodzaje wiązarów dachowych
Wiązary dachowe przyjmują różnorodną formę – w zależności od rozpiętości dachu oraz nachylenia jego połaci. Zdecydowanie najpopularniejsze są konstrukcje krokwiowe, oparte w całości na murłatach i pozbawione podpór pośrednich. Stosuje się je wyłącznie w przypadku dachów mających nie więcej niż 6 metrów długości i o pochyleniu maksymalnym wynoszącym 45 stopni. W tej kategorii wyróżniamy wiązary umieszczane na ścianach (wsparte przez strop) i krokwiowo-belkowe, w których zamiast stropu używa się belki osadzonej np. na murze. Oto pozostałe rodzaje wiązarów:
- Jętkowe – z wyglądu przypominają krokwiowe, ale zastosowano w nich dodatkowy element w postaci jętki, czyli poziomej belki odpowiedzialnej za podparcie krokwi i stanowiącej usztywnienie całej konstrukcji (skutecznie przenosi ona tzw. naprężenia ściskające). Są przeznaczone przede wszystkim do dachów o rozpiętości 9 metrów i nachyleniu od 35 do 67 stopni.
- Płatwiowo-kleszczowe – są znacznie bardziej skomplikowane niż dwie poprzednie, gdyż buduje się je z elementów głównych i pośrednich, takich jak płatwie, miecze, kleszcze czy zastrzały. Doskonale sprawdzają się nie tylko przy dachach stromych (jednospadowych i dwuspadowych), ale też płaskich.
- Wieszakowe – stosowane w przypadku dachów o ponadprzeciętnie dużej rozpiętości, sięgającej nawet do około 12 metrów. Ich krokwie są oparte na specjalnych pionowych wieszakach.
- Kratownicowe (inaczej zwane dźwigarami lub bindrami) – konstruowane z kilku albo kilkunastu desek łączonych za pomocą płytek kolczastych (nakładek ze sklejki wodoodpornej). Tworzą one specyficzny układ powiązanych ze sobą trójkątów. Tego typu rozwiązanie jest wykorzystywane głównie w trakcie budowy obiektów mieszkalnych z nieużytkowanym poddaszem, dachem dwuspadowym, czterospadowym albo wielopołaciowym.
Konstrukcje posiadają mnóstwo zalet
Wiązary dachowe wyróżniają się wieloma zaletami, a najważniejszą z nich jest stosunkowo łatwa obróbka, czyli zmiana kształtu i wymiarów elementów drewnianych. Dzięki tej właściwości można idealnie dopasować konstrukcję do konkretnych wymagań projektowych. Duże znaczenie ma również fakt, że wiązary montuje się w bardzo szybkim, niemal błyskawicznym tempie, zwłaszcza jeśli są tworzone ze specjalnych prefabrykatów – zajmuje to wówczas maksymalnie dwa dni.
Ponadto niewątpliwym atutem są w tym przypadku niezbyt duże straty materiału, co wynika z wykorzystania zaawansowanych programów, takich jak choćby MiTek Industries (wysoka precyzja obliczeń). W ten sposób każdy pojedynczy komponent staje się niezbędnym elementem całej konstrukcji. Inne zalety wiązarów to m.in.: ogromne możliwości zastosowania (domy jednorodzinne, budynki przemysłowe, obiekty produkcyjne i rolnicze, wiaty garażowe itp.), duża wytrzymałość (służą niezawodnie nawet przez kilkadziesiąt lat), relatywnie niska cena (przy uporządkowanej bryle dachu) i ekologiczność (drewno to surowiec w pełni naturalny i bezpieczny dla zdrowia).
Wiązary dachowe posiadają w zasadzie tylko jedną wadę – muszą zostać odpowiednio zaimpregnowane, bo dzięki temu wzrastają ich właściwości przeciwpożarowe i odporność na niekorzystne działanie szkodników czy wilgoci. Nie jest to jednak w żadnym wypadku powód, dla którego warto byłoby rezygnować z tych solidnych i funkcjonalnych konstrukcji.
